HALK KÜLTÜRÜNDE KADIN
Bu hafta sonu “Dünya Emekçi Kadınlar Günü”nü kutladık. Kimi yerde “kutlanacak” bir gün idi. Ama çoğu yerde de “eylemlerle-protestolarla” dikkat çekilecek bir gün. Ben de bu haftanın sonuna doğru bir “Kadın Sempozyumu”nda olacağım ve kadınlar günü etkinliklerini kendi çapımda bir hafta gecikmeyle yaşayacağım. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Harran Üniversitesi, Haliliye Belediyesi ve Motif Vakfı işbirliğinde 13-15 mart tarihleri arasında, Urfa’da gerçekleştirilecek olan bu etkinliğin adı: “Halk Kültüründe Kadın Uluslararası Sempozyumu”.
Yurt içinden ve yurt dışından katılımcıların bildirilerinin yer alacağı sempozyumda “Halk Kültüründe Kadın” ana başlığından yola çıkılarak;
– Halk Kültüründe Kadın Hakları ve Hukuku: a)Aile Hukukunda Kadın b)Halk Hukuku ve Kadın (Boşanma, Miras vb.), – Geleneksel Aile İlişkileri (Süt Annelik, Süt Kardeşlik vb.), – Kadınlarla İlgili Örf-Adet-Gelenekler, – Geleneksel El Sanatlarında Kadın (Örme, Dokuma, İğne Oyaları vb.)
– Geleneksel Dayanışma ve Kadın (Ailede gelenekselleşmede Kadının Rolü)
– Gelenek ve Modernite Arasında Kadın, – Toplumsal Cinsiyet ve Kadın
– Kadının Toplumdaki Kültürel Değişimi (İslamiyet Öncesi, İslam Kültürü, Günümüz)
– Geleneksel Ekonomik Üretimde Kadın, – Halk Oyunlarında Kadın
– Köy Seyirlik Oyunlarında Kadın, – Geleneksel Kadın Eğlenceleri
– Halk Müziğinde Kadın (Türküler, Deyişler, Kadın Aşıklar, Kadın Ağıtçılar)
– Halk Şiirinde Kadın, – Halk Anlatılarında Kadın, – Geleneksel Giyim ve Süslenmede Kadın
– Somut Olmayan Halk Kültürü Ürünlerinde Kadın (Atasözleri, Deyimler, Bilmeceler, Dualar, Yeminler, Maniler, Ağıtlar, Ninniler, Destanlar, Masallar, Argo Halk Hikayeleri)
– Geçiş Dönemlerinde Kadının Rolü (Doğum, Evlenme, Sünnet, Ölüm)
– Halk Sağlılığında Kadın (Kadın Halk Hekimliği, Kadın Sünnetçiler vb.)
– Halk Mutfağında Kadın (Sofra Adabı, İş Bölümü, Aşçılık Mesleği, Yemek Tercihi, Yemek Kültürü ve Kışlık Yiyecek Hazırlama), – Halk İnançlarında Kadın (Büyü, Yatır Fal vb.),
– Mizah ve Kadın (Fıkra, Karikatür vb.), – Halk Kültüründe Ana, Analık,
– Maddi Kültür Öğeleri ve Kadın (Kıyafet Tüketimi Alışkanlıkları, Süs Eşyaları, Ev Eşyaları) gibi konular ele alınacak.
Halk kültüründe var olan ve unutulmaya yüz tutmuş, pek çok gelenek ve törenin ele alınacağı toplantıları sabırsızlıkla bekliyorum. Ben de sempozyuma, “Türk Romanlarında, “Halk Kültürü’nde Kadının Yeri” ne Dair Ögelerin İzini Sürmek” adlı bildirimle katılacağım. Çalışmamda, Türk romanı’nda kadın ögesi irdelerken, romanların yazım ve olay örgülerine yansıyan, halk kültüründe kadının yerine dair algı, kavram ve duruşların araştırılması amaçladım. Nelere mi değineceğim? J
Elif Şafak’ın “Pinhan”da, yangında yitirdiği gerdanlığı nedeniyle kavgaya tutuşan iki kadın örneğinde sergilediği yerel beddua dili;
Latife Tekin’in “Muinar”ında, Artesmis kızlarından bugüne ulaşan, “içi susmayan, …bulaşık, çamaşır bakışlı” kadınları;
Alatlı’nın “Kadere Karşı Koy AŞ” romanında kocasını başka kadının elinden almaya çalışan arkadaşlarına destek olan okumuş kadınların dayanışmasının, nasıl sonunda halk kültürünün temel tavırlarına dönüştüğü; “Yaseminler Tüter Mi Hala?” romanında ise, Türk ve Rum olma arasında sıkışan Kıbrıslı kadını;
Necati Cumalı’nın “Zeliş”inde, sevdiğini görünce, “gözü göğnü donanan; gözbebeklerinden, yüzlerce, binlerce ışıktan kuş uçuran” sevdalı kadını ve “Ay Büyürken Uyuyamam”da ise cinsel isyanını duruşunda taşıyan “Yörük atı” gibi kadını;
Salah Birsel’in 1942’de Savcılık takibatına uğramasına neden olan “çorap söküğü diken ve elleri soğan kokan” kadına dair şiiri;
Halide Edip Adıvar’ın, “Handan”ında, “Kadınların daima ince, emin bir himaye altında olmaları” gerektiğine dair inanç ve halk bakışından, “medeni kadınların elbiseleriyle tavır giyindiklerine” dair algıya, kadar toplumsal koşullanmışlıklar; çalışmanın sadece birkaç örneğini oluşturmaktadır.
Dönüşte sempozyum değerlendirmeleriyle görüşmek üzere…
